Mamahatun Doğumlu:1932

NADİR ŞENER HATUNOĞLU

(matematikçi, bilim uzmanı)

Mamahatun’da, ‘meydan’ dediğimiz bir alan vardı. Neredeyse ilçenin ortasındaydı. Osman KALKAN bey amcamın evinin kapısı, bu alana açılırdı. Aynı şekilde Faruk ÇELEBİ bey amcamın evinin kapısı da öyleydi. Ulusal bayramlarımız, bu alanda kutlanırdı.

Bu alanda (meydanda), Rus’lardan kalma bir demir silindir vardı. Büyüklerimizden öğrendik; bu aletin adı, yol basan. Yeni yapılan bir yolun toprağını, çakılını bastırmak için, bu silindir kullanılırmış. Yedi-sekiz (7-8) ton ağırlığındaydı. Silindirin içi boştu. Boşluğun boyu, 2-3 metre kadardı. Bu boşluğu bir baştan öteki başa bağlayan, bacak kalınlığında bir demir vardı. Dilerseniz buna eksen diyelim. Bizler 2-3 çocuk silindirin içine girer, ortadaki demire at gibi biner; eğlenirdik.

Ruslar Erzurum’u işgal edince(1916), Anadolu’ya yayılma iştahları kabarmış. Erzurum’dan Mamahatun’a doğru tren yolu döşemeye başlamışlar. Bu tren yolu, Halkevi dediğimiz binanın yakınlarında, açıkça görülebiliyordu. İşte ‘yol-basan’ denilen ağır silindir, bu amaçla kullanılmış. Ruslar çekilirken sekiz tonluk demir yığını bırakıp kaçmışlar.

İŞKENCE

Şimdi aktaracağım öyküyü, bayındırlık bakanlarından emekli subay Selahattin BABÜROĞLU’DAN dinledim; ayrıca da internet kayıtlarında gördüm. Öykünün asıl kaynağı, Erzurumlu emekli bir albayımız. Buyurun Albayımızı dinleyelim:

“1916 yılında on yaşındaydım. Gençler hep cephelerde savaşıyorlardı. Ben Dedem ve nenemle birlikte kalıyordum. Birgün kuşluk vakti kapımızın tokmağı vuruldu. Nenem pencereden uzanarak, gelenlerle bir şeyler konuştu. Dedem içeri odada namazdaydı. Tehlikeli günler olduğu için, dedem namaza ara verip, nenemle konuştu:

Kimdi gelen?

Komşu Mıgırdıç ile Vahan.

Ne istiyorlarmış?

Seni sordular; evde mi diye.

Sen ne dedin?

Evde yoktur dedim.

Sen nasıl öyle dersin? Şimdi derler ki Kurbanî Bey korktu.

Dedem acele ayakkabılarını, ceketini giydi; arkalarından koştu; bağırdı:

Beni neden aradınız?

-Seninle konuşacaklarımız var.

Dedem kayboldu; 3-4 gün bekledik. Sonra komşu çocukları gibi, ben de kendi dedemi aramaya çıktım. Rastladığım birilerine sordum; dediler ki mezbahada birkaç ölü gördük; istersen bir de sen git bak… Gittim; dedemin el parmakları satırla koparılmış, boynu da yarıya kadar kesilmişti. Demiryolu döşemeye gitmeyenleri, işkenceyle öldürüyorlarmış.